Czy sposób, w jaki myślimy o stresie, może zmienić jego wpływ na nasze ciało? Dr Alia Crum, psycholożka z Uniwersytetu Stanforda, przeprowadziła przełomowy eksperyment, który pokazał, że nasze przekonania na temat stresu mogą znacząco wpływać na reakcje fizjologiczne organizmu, w tym poziom kortyzolu i DHEA – dwóch kluczowych hormonów stresu.

Przebieg eksperymentu

Crum wraz ze swoim zespołem zaprosiła uczestników do badania dotyczącego reakcji na stres. Podzielono ich na dwie grupy i każdej przedstawiono inny materiał wideo dotyczący stresu.

• Pierwsza grupa oglądała film podkreślający negatywne skutki stresu, takie jak jego związek z chorobami i obniżoną wydajnością.
• Druga grupa obejrzała film, który przedstawiał stres jako coś korzystnego – źródło energii i motywacji, które może poprawiać wyniki i wspierać rozwój osobisty.

Po obejrzeniu filmów uczestnicy zostali poddani sytuacji stresowej – musieli przejść trudne testy poznawcze oraz występować publicznie przed surowym jury. W tym czasie badacze mierzyli ich poziom kortyzolu (hormonu stresu, który w nadmiarze może być szkodliwy) oraz DHEA (hormonu odpowiedzialnego za regenerację, zwiększanie neuroplastyczności i odporność na stres).

Wnioski z badania

Wyniki eksperymentu pokazały, że nastawienie do stresu miało realny wpływ na reakcje fizjologiczne uczestników. Osoby, które wierzyły, że stres jest korzystny, miały wyższy poziom DHEA i bardziej zrównoważoną reakcję hormonalną, co oznaczało lepszą adaptację do trudnych sytuacji. Z kolei uczestnicy przekonani o szkodliwości stresu wykazywali wyższy poziom kortyzolu, co mogło prowadzić do większego zmęczenia i gorszej odporności organizmu.

Eksperyment Crum dostarcza ważnych dowodów na to, że sposób, w jaki interpretujemy stres, ma znaczący wpływ na nasze zdrowie i wydajność. Zamiast traktować stres jako wroga, warto postrzegać go jako narzędzie, które – jeśli dobrze ukierunkowane – może stać się sprzymierzeńcem w codziennych wyzwaniach.

DHEA (dehydroepiandrosteron) i kortyzol to dwa kluczowe hormony nadnerczy, które wpływają na reakcję organizmu na stres, ale pełnią w niej odmienne role.

DHEA a reakcja na stres

DHEA jest prekursorem androgenów i estrogenów, ale ma także działanie neuroprotekcyjne i przeciwstresowe. W kontekście reakcji stresowej:

• Łagodzi skutki stresu – działa antagonistycznie wobec kortyzolu, zmniejszając jego szkodliwe efekty na organizm.
• Wspiera funkcje poznawcze – poprawia pamięć i zdolność podejmowania decyzji pod wpływem stresu.
• Chroni neurony – działa neuroprotekcyjnie, zapobiegając uszkodzeniom wywołanym przewlekłym stresem.
• Wspomaga nastrój – jego wyższy poziom wiąże się z mniejszym ryzykiem depresji i lęku.

Podczas stresu stosunek DHEA do kortyzolu (DHEA/C) ma kluczowe znaczenie. Wyższy poziom DHEA w stosunku do kortyzolu jest związany z lepszą odpornością psychiczną i mniejszym negatywnym wpływem stresu na organizm.

Kortyzol a reakcja na stres

Kortyzol to główny hormon stresu, który pomaga organizmowi radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Jego rola obejmuje:

• Mobilizację energii – zwiększa poziom glukozy we krwi, dostarczając paliwa dla mięśni i mózgu.
• Tłumienie układu odpornościowego – hamuje stan zapalny, ale przewlekle podwyższony poziom może prowadzić do osłabienia odporności.
• Regulację ciśnienia krwi – pomaga utrzymać odpowiednie ciśnienie w sytuacjach stresowych.
• Wpływ na nastrój – długotrwałe wysokie stężenie kortyzolu może prowadzić do lęku, depresji i zaburzeń snu.

Podsumowanie

• DHEA działa ochronnie na mózg i pomaga łagodzić skutki stresu.
• Kortyzol mobilizuje organizm do działania, ale jego przewlekle wysoki poziom może mieć negatywne skutki.
• Stosunek DHEA/kortyzol decyduje o tym, jak organizm radzi sobie ze stresem – wyższy poziom DHEA sprzyja odporności psychicznej, podczas gdy dominacja kortyzolu może prowadzić do wypalenia i problemów zdrowotnych.

W praktyce, dbanie o równowagę tych hormonów (np. poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną i techniki redukcji stresu) może wspierać odporność na stres i poprawiać samopoczucie.